Hệ thống phân loại phim của Mỹ (MPAA)

Cách Thủy

Hiệp hội Điện ảnh Mỹ - Motion Picture Association of America (MPAA) đưa ra Hệ thống phân loại phim của MPAA và áp dụng trên toàn lãnh thổ Mỹ để phân loại phim trước khi lưu hành rộng rãi nhằm đảm bảo tựa đề, nội dung và tính chất của phim đúng với đối tượng xem. Đây là hệ thống được sử dụng rộng rãi nhất trên toàn thế giới để phân loại phim cho các đối tượng xem trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. 

Ảnh: Bộ phim Cuồng dâm (Nymphomaniac) đang phát hành toàn cầu (3/2014) 


Nguồn gốc ra đời

Trên thực tế, Mỹ bắt đầu việc phân loại phim khá muộn sau nhiều quốc gia khác, như Anh chẳng hạn. MPAA ra đời từ 1-1968, sau một loạt chỉ trích, phê phán nặng nề về tình trạng bạo lực, các hình ảnh tình dục tràn lan trên màn ảnh.

Tại Mỹ, MPAA là hệ thống được công nhận rộng rãi nhất do tính hợp lý và khoa học của nó. Hệ thống này không phải là hệ thống do Nhà nước qui định, không có hiệu lực hành chính như là một văn bản luật. Mà là hệ thống khuyến cáo có lý gợi ý cho công chúng/hãng phim sử dụng sao cho hợp lý vì lợi ích của chính họ và gia đình họ. Hệ thống này chỉ sử dụng trong công nghiệp điện ảnh vì MPAA đã có đăng ký và bảo vệ bản quyền cho hệ thống này.

Các khuyến cáo sẽ lưu ý là trong phim có hay không các nội dung đáng chú ý trước khi xem như "ngôn ngữ dung tục", "hình ảnh bạo lực", "các cảnh chiến đấu", "các pha tình cảm mùi mẫn"... để người bán hàng và người mua tự quyết định hành vi.

Hệ thống phân loại MPAA

Hệ thống phân loại phim ảnh hiện hành của MPAA gồm:

G - General Audiences

Có thể công chiếu rộng rãi. Mọi người đều có thể xem. Không có hình ảnh khỏa thân, không có cảnh tình dục, sử dụng chất kích thích (gồm rượu bia, thuốc lá, ma túy...). Bạo lực và các lời lẽ thô tục chỉ nhẹ nhàng, rất ít.

PG - Parental Guidance Suggested

Cha mẹ nên có hướng dẫn cho con khi xem. Một số hình ảnh có thể không thích hợp cho trẻ em. Có một số sự báng bổ, tục tĩu, một vài cảnh khỏa thân và/ hoặc bạo lực, sử dụng chất kích thích nhẹ nhàng.

PG-13 - Parents Strongly Cautioned

Các bậc cha mẹ đặc biệt chú ý. Một số hình ảnh không thích hợp cho trẻ em dưới 13 tuổi. Phim có thể có các lời tục tĩu, có cảnh khỏa thân dù không rõ ràng lắm, có cảnh bạo lực và/ hoặc sử dụng chất kích thích.

R - Restricted

Phim có giới hạn. Không dành cho người dưới 17 tuổi mà không có cha mẹ hoặc người giám hộ đi cùng. Có các lời tục tĩu, dâm dục, có cảnh khỏa thân rõ ràng. Bao gồm bạo lực, cảnh sử dụng các chất kích thích.

NC-17 - No Children 17 or Under Admitted

Không dành cho trẻ dưới 17 tuổi. Có cảnh, lời tục tĩu, dâm dục, khỏa thân, bạo lực, sử dụng các chất kích thích trong phim.

Khi một bộ phim lưu hành mà chưa được phân loại, nó sẽ phải mang nhãn NR (Not Rated/ Chưa phân loại). "NR" không phải là một nhãn thuộc hệ thống phân loại của MPAA.

Vì hệ thống phân loại của MPAA rất uy tín và người xem, người mua phim rất tin tưởng nên các bộ phim chưa phân loại theo hệ thống của MPAA, nhưng dự tính sẽ phân loại theo hệ thống này thường quảng cáo bằng câu: "This Film is Not Yet Rated" hoặc thường xuyên hơn cả là "Rating Pending."

"Hard R" là gì?

Vào tháng 3-2007, Chủ tịch MPAA là ông Dan Glickman đã đề nghị đưa ra thêm một hạng trong thang phân loại là "Hard R", áp dụng cho các phim có quá nhiều bạo lực, tình dục, ngôn ngữ dung tục và gợi ý là những người dưới 18 tuổi không nên xem, giống như phân loại NC-17 với những người dưới 17 tuổi.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng cách phân loại này đe dọa việc nhiều phim sẽ đánh mất thêm người xem.

Trên thực tế, các nhà sản xuất phim thường gây áp lực với MPAA để bỏ phân loại NC-17 bởi chúng làm cho phim của họ bị thiệt hại nhiều bởi các nhà phân phối, bán lẻ không muốn bán các DVDs loại NC-17 và nhiều báo đã từ chối điểm phim, quảng cáo các phim loại NC-17.

Phân loại với các trailer phim

MPAA cũng phân loại các trailer phim trước khi chúng được phát sóng hàng loạt. Hệ thống này sử dụng 3 phân loại:

1. Băng xanh (màu xanh lá cây, hiện cả màn hình) cho trailer được trình chiếu cho tất cả mọi người.

2. Băng vàng (màu vàng chanh, hiện cả màn hình, chiếu trước các trailer của loại phim PG-13, R và NC-17).

3. Băng đỏ (màu đỏ cờ, hiện trên cả màn hình), áp dụng với các trailer cho phim hạn chế người xem (R và NC-17).

Băng đỏ

Quá trình phân loại phim

Mặc dù MPAA chưa từng xuất bản một cuốn chỉ dẫn chi tiết về danh mục chính xác các từ ngữ, mức độ phô bày thân thể của diễn viên... khi phân loại phim và hệ thống hiện tại vẫn bị chỉ trích vì sự không rõ ràng, trước sau như một khi phân loại; vẫn có một số chỉ dẫn dựa trên hệ thống căn cứ của MPAA khi quyết định phân loại phim.

Nếu một phim sử dụng các từ tục tĩu như fuck từ một tới 3 lần, phim này bắt đầu có khả năng bị xếp loại PG-13; mặc dù từ đó chỉ là lời chửi thề, không có ý nói về chuyện tình dục. Chính phim Be Cool, đã phải nhận oan loại PG-13 này khi Chili Palmer ca cẩm về ngành điện ảnh. Trong cảnh đó, từ fuck đã được thốt ra 2 lần mà thôi. Phân loại R cũng đã bị áp cho Terminator 3: Rise of the Machines vốn đã bị áp loại PG-13 về các cảnh bạo lực, chỉ vì có thêm 4 lần diễn viên dùng từ fuck.

Khi phân loại, mỗi bộ phim đều bị "soi" rất kỹ lưỡng có bao lần sử dụng từ dung tục như fuck và tính chất sử dụng ra sao, cso gợi dục không hay chỉ là chửi thề. Dù sao đi chăng nữa, khi xuất hiện các từ tương tự, thì phim đó dễ dàng bị xếp loại PG-13 hoặc thê thảm hơn nữa là loại R.

Khi trong phim có những cảnh sử dụng chất ma túy như một loại khá nhẹ tên marijuana, thì cũng đã bị xếp loại tối thiểu là PG-13 và có thể nặng hơn. Một dẫn chứng điển hình nữa của một phim bị phân loại PG-13 là Whale Rider với cảnh sử dụng chất kích thích chỉ thoáng qua. Nhà phê bình Roger Ebert đã chỉ trích MPAA về cách phân loại và cho rằng đó là "một hệ thống phản ứng rất hoang dã".

Hình ảnh hay cảnh thoáng qua của việc sử dụng chất kích thích có thể làm phim bị xếp loại PG-13 như phim Ray, có cảnh nhân vật chính Ray Charles sử dụng heroin và marijuana). Trường hợp có cảnh sử dụng chất kích thích mạnh, thậm chí phim bị xếp loại R hoặc NC-17. Phim Trainspotting, bị xếp loại R cũng vì vậy.

Tháng 5/2007, MPAA thông báo thêm rằng thậm chí cảnh nhân vật hút thuốc lá cũng bị xem xét khi phân loại phim.[5]. Trong chỉ dẫn của mình, hãng Universal Studios đã lưu ý các nhà sản xuất về việc xuất hiện các cảnh hút thuốc trong phim. Nếu có cảnh đó, cần có cảnh báo "Phim này có cảnh sử dụng thuốc lá" cảnh báo đó xuất hiện trên cả các ấn phẩm marketing, vỏ đĩa DVD, cũng như phần generic ở cuối phim. [6]

Phim có cảnh sex mạnh dễ dàng bị nhận xếp loại R. Lost in Translation có một cảnh khỏa thân ở hộp đêm và câu hát nền "sucking on my titties". Cảnh này ngắn và cả phim chỉ cần xếp loại PG-13, song vì cảnh đó, phim vẫn bị phân loại R.

Tại nhiều nước có hệ thống phân loại tương tự, như Anh, Australia và Canada phim có cảnh khỏa thân thoáng qua phim có thể nhận được phân loại nhẹ nhàng hơn một bậc. Tuy nhiên, các phim có cảnh lộ cả ngực phụ nữ đều bị xếp loại PG-13. Titanic là dẫn chứng.

Những phim có giá trị về lịch sử và giáo dục thường được khoan dung hơn khi phân loại. Đã từng có ý kiến phàn nàn khi một phim dù có nhiều cảnh bạo lực như Saving Private Ryan từng bị xếp loại NC-17 nhưng thực ra phim đáng được tưởng thưởng và chuyện bạo lực dễ hiểu do việc mô tả sự tàn bạo của chiến tranh và ngôn ngữ của các chú lính chiến đương nhiên là đầy thô thiển. Tuy nhiên, sau đó phim không bị xếp NC-17, nhưng vẫn bị xếp loại R (phim cấm! The Passion of the Christ cũng bị xếp loại phim cấm, dù có sự ca tụng và bênh vực của rất nhiều con chiên của Chúa.

Phim có cảnh bạo lực, trong đó có máu sẽ dễ dàng bị xếp loại PG-13 hay thậm chí R còn thông thường sẽ lãnh hẳn hạng NC-17. Phim "Scream" từng bị xếp loại NC-17 do "hình ảnh bạo lực kinh dị" nhưng sau đó do kêu ca khẩn khoản, được xếp nhẹ đi thành loại 'R' với điều kiện cắt đi một số cảnh kinh dị. Việc xếp loại còn chi li đến mức người ta đo đếm xem thời gian có đổ máu là bao lâu và lượng máu đổ trên màn ảnh là bao nhiêu. Phim có cảnh bạo lực song không đổ máu thường nhận được loại PG hay PG-13.

Ủy ban Phân loại và Xếp hạng của MPAA

Thành viên của Ủy ban Phân loại và Xếp hạng của MPAA, bao gồm cả các bậc phụ huynh tiến hành xem từng bộ phim, thảo luận về nó và bỏ phiếu để phân loại. Người ta thường không biết được các thành viên của Ủy ban này do họ có cam kết phải giữ bí mật về công việc và chức trách của mình, mặc dù công chúng vẫn biết tên tuổi của họ.

Thành viên duy nhất công chúng và các nhà làm phim có thể biết chắc chắn, đó là ngài Chủ tịch, hiện thời là Joan Graves.

Nếu các nhà sản xuất phim cảm thấy không hài lòng với phân loại của phim trước khi phát hành, họ có thể tiến hành biên tập lại phim, sau đó trình lại lên MPAA. Họ cũng có thể khiếu nại lên Ban Khiếu nại để xét lại phân loại này. Có nhiều trường hợp đã được phân loại lại song chỉ giảm một cấp là tối đa.

Nữ diễn viên Mỹ Uma Thurman